Integracja sensoryczna

W naszym ośrodku prowadzimy terapię zaburzeń procesów integracji sensorycznej począwszy już od okresu niemowlęcego. Terapia integracji sensorycznej obejmuje między innymi:

• terapię ręki,
   
• terapię percepcji wzrokowej,
   
• terapię zaburzeń przedsionkowych w środowisku wodnym oraz na sali,
   
• grafomotorykę,
   
• trening jedzenia.

Do terapii integracji sensorycznej przystępujemy wyłącznie po przeprowadzeniu własnej diagnozy dziecka.

Do oceny zaburzeń procesów integracji sensorycznej jako jedyni w Polsce używamy oryginalnych narzędzi ewaluacyjnych tj. Profil Sensoryczny autorstwa W. Dunn (umożliwiający ocenę stanu integracji sensorycznej począwszy już od okresu niemowlęcego) oraz Testy Integracji Sensorycznej i Praksji (SIPT) ^TM autorstwa A. J. Ayres. W/w narzędzia ewaluacyjne stanowią światowy, złoty standard w zakresie profesjonalnej analizy zaburzeń procesów integracji sensorycznej.

 

Czym jest integracja sensoryczna?

Integracja sensoryczna jest neurobiologicznym procesem organizacji informacji otrzymywanych z ciała i otoczenia zewnętrznego w celu ich prawidłowego wykorzystania w codziennym życiu. Odnośni się do umiejętności kształtowania i koordynacji otrzymywanych i zwrotnych bodźców sensorycznych oraz kontroli motorycznej w płynny proces. Integracja sensoryczna dostarcza niezwykle ważnej podstawy do późniejszego procesu uczenia się i zachowania. U większości dzieci integracja sensoryczna rozwija się podczas normalnej aktywności w okresie dzieciństwa. Organizacja zachowania, uczenia się i osiągnięć jest naturalnym efektem tego procesu jak również możliwość adaptacji do nowych sytuacji. Jednak u niektórych dzieci integracja sensoryczna nie rozwija się tak efektywnie jak powinna. Kiedy proces ten ulega zniekształceniu, problemy w uczeniu się, rozwoju oraz zachowaniu mogą stać się ewidentne dla opiekunów i specjalistów.

 

Zaburzenia integracji sensorycznej

Zaburzenia integracji sensorycznej są problemem związanym z efektywnym przetwarzaniem wrażeń i dostosowania reakcji do wymogów otoczenia powodującym utrudnienia w codziennym życiu. Zaburzenia te są złożonym, neurologicznym problemem, okazywanym poprzez trudności adaptacyjne w wyczuwaniu, modulacji, rozróżnianiu oraz integracji wrażeń. Powoduje to, że dzieci przetwarzają wrażenia płynące z otoczenia do ciała w sposób niedokładny, co sprawia trudności z planowaniem motorycznym. Jest zjawiskiem spotykanym wśród dzieci z opóźnieniem mowy, problemami z zachowaniem, trudnościami w uczeniu się, minimalnymi dysfunkcjami mózgu, bardziej zaawansowanymi schorzeniami neurologicznymi jak autyzm oraz generalnie opóźnieniami w rozwoju.

 

Terapia

Zaburzenia procesów integracji sensorycznej mogą być zauważone już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Terapię można rozpocząć już nawet u kilku miesięcznych dzieci.

Terapia odbywa się w formie indywidualnej. Jest zróżnicowana i dopasowana do indywidualnych potrzeb dzieci z różnych grup wiekowych. Jest bogata w bodźce błędnikowe, prioproceptywne oraz dotykowe, które stymulują obszary najczęściej zaburzone. Celem terapii jest pobudzenie układu nerwowego, aby przetwarzał i integrował otrzymywane bodźce sensoryczne w sposób zorganizowany, które ostatecznie poprawią funkcjonowanie układu nerwowego aby reagował w sposób bardziej adekwatny w stosunku do otrzymywanych bodźców.

Każda reakcja dostosowawcza, jako że dostarcza informację zwrotną to układu nerwowego, usprawnia jego dojrzewanie i organizację na coraz to wyższym poziomie. Docelowo dziecko będzie w stanie wzajemnie oddziaływać ze swoim otoczeniem w sposób bardziej skoordynowany. W wyniku właściwie dobranych ćwiczeń dziecko będzie w stanie automatycznie przetwarzać informacje sensoryczne w sposób efektywniejszy niż dotychczas. Poprawa organizacji motorycznej może być zauważalna poprzez zdolność dziecka do wykonania nowych zadań – o wyższym poziomie złożoności, wymagających większych umiejętności.

Terapia zaburzeń integracji sensorycznej prowadzona jest w formie ciekawych, włączających uwagę wybiórczą, ćwiczeń. Dziecko podczas zajęć jest prowadzone przez terapeutę a kreowanie ćwiczeń odbywa się wspólnie. W trakcie terapii tworzone jest odpowiednie dla dziecka środowisko, które łączy jego zainteresowania oraz elementy terapeutyczne.

Celem terapii nie jest uczenie się konkretnych umiejętności ale poprawa procesów integracji sensorycznej, które determinują prawidłowe reakcje u dziecka. Poprawa stanu dziecka przejawia się jako szereg umiejętności, które są wynikiem zmian reakcji adaptacyjnych.

Terapia zaburzeń integracji sensorycznej nie jest schematyczna i z góry ustalana. Jej skuteczność polega na integracji terapeuty i dziecka przy tworzenia wspólnego i ciekawego świata zabawy. Dzieci w przyjaznym, bezpiecznym oraz ciekawym środowisku bardzo chętnie uczestniczą w zajęciach, a kolejne sukcesy które odnoszą w domu czy szkole motywują je do dalszych starań. Podstawowym celem terapii zaburzeń integracji sensorycznej jest nie tyle uzyskanie konkretnych umiejętności u dziecka ale poprawa jego reakcji behawioralnych. Dziecko z prawidłową integracją sensoryczną jest spokojne, czuje się bezpiecznie i może w pełni wykorzystać swój potencjał w kontaktach z opiekunami oraz rówieśnikami.

 

Objawy zaburzeń integracji sensorycznej

Kiedy procesy integracji sensorycznej są zakłócone, wiele problemów w nauce, rozwoju motorycznym oraz zachowaniu dziecka może wystąpić.

Nadwrażliwości na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe lub dźwiękowe

OBSERWOWANE ZACHOWANIA: słaba koncentracja, obronność dotykowa, unikanie tekstur, niektórych ubrań i pokarmów. Reakcje strachu na zwykłą aktywność ruchową jak np. zabawa na podwórku. Wrażliwość na głośne dźwięki. Dziecko może zachowywać się agresywnie w odpowiedzi na nieoczekiwany bodziec zewnętrzny.

Ograniczona reakcja na stymulację sensoryczną

OBSERWOWANE ZACHOWANIA: Słaba reakcja na stymulację sensoryczną. Dziecko poszukuje intensywnych wrażeń sensorycznych jak np. wirowanie ciałem, upadanie i zderzanie z przedmiotami. Może nie zwracać uwagi na ból lub pozycję ciała. Może oscylować pomiędzy stanem nadpobudzenia i brakiem reakcji.

Nieodpowiednio wysoki lub niski poziom aktywności

OBSERWOWANE ZACHOWANIA: Dziecko jest ciągle w ruchu lub może być bardzo powolne i szybko się męczyć.

Problemy z koordynacją

OBSERWOWANE ZACHOWANIA: Dziecko może mieć słabą równowagę, duże trudności uczenia się nowych zadań wymagających koordynacji motorycznej, może wydawać się nieporadne, sztywne lub niezdarne.

Opóźnienia w osiągnięciach naukowych lub czynnościach codziennych

OBSERWOWANE ZACHOWANIA: Dziecko może mieć problemy z nauką pomimo normalnego lub wysokiego poziomu inteligencji. Problemy z pisaniem, używaniem nożyczek, wiązania sznurówek, zapinania guzików lub czynnościach codziennych.

Słaba organizacja zachowania

OBSERWOWANE ZACHOWANIA: Dziecko może być impulsywne, łatwo rozpraszane, cechować się brakiem planowania podejścia do obowiązków oraz brakiem oczekiwań co do rezultatów podjętych czynności. Może mieć trudności z przystosowaniem do nowych sytuacji lub z utrzymaniem kierunku. Może stać się sfrustrowane, agresywne lub wycofać się po poniesieniu porażki.

Słaba własna samoocena

OBSERWOWANE ZACHOWANIA: Dziecko może wydawać się leniwe, znudzone lub pozbawione motywacji. Może unikać zadań, być uparte i problematyczne.